ILMARI - od tego wszystko się zaczęło

Ilmari, to projekt Fińskiej Ligi Krótkofalarskiej. Kapsuła niosąca eksperyment zawierający sprzęt krótkofalarski unoszona była przez balony wypełnione helem. Pierwszy Ilmari został wysłany w przestrzeń 28 maja 1967 r. Prowodyrem i głównym motorem tych startów był Pauli Töyrylä (OH2DV). Pauli został zainspirowany prezentacją na spotkaniu krótkofalarskim w Tampere w roku 1963 przez Osmo A Wiio (OH2TK), podczas którego Osmo sugerował, że krótkofalowcy powinni spróbować poeksperymentować z balonem. Do dziś zanotowano 18 startów Ilmari, z czego ostatni przeprowadzony osobiście przez Pauli'ego miał miejsce 25 maja 1980. Obecnie po prawie dwóch dekadach bez żadnych startów Ilmari, ponownie pojawiło się zainteresowanie wykonaniem eksperymentów z użyciem balonu. Pauli obiecał przekazać swoje doświadczenia ze startów tych balonów obecnej załodze, aby nowe pokolenie nie musiało uczyć się wszystkiego od postaw. W roku 1967 lot Ilmari był znaczącym wyczynem i zyskał szeroki światowy rozgłos. Obecnie kapsuły i składające się na nie eksperymenty są często wysyłane aż do granic atmosfery, w większości na terytorium USA, gdzie używa się nawet miniaturowych rakiet do wznoszenia ładunków w wyższe warstwy atmosfery. W Europie aktywnym środowiskiem jest Wielka Brytania, Polska, Niemcy.

 

Kalendarium lotów ILMARI

Ilmari-I (1967-05-28)

  • Beacons: 144.380 MHz 10 mW, 433.140 MHz 1mW A1
  • Start 28 maja 1967 r. o godz. 10:20 czasu lokalnego z terenu Szkoły Podstawowej w Jyväskylän.
  • Ostatni sygnał słyszany był o 12:22.
  • Ilmari-I słyszany był w całej południowej Finlandii.
  • Po wylądowaniu, ładunek odnalazł Roine Laine z Vihti.

W KIERUNKU BALONÓW!

Działalność krótkofalarska to nie tylko nawiązywanie łączności radiowych, może też być polem do pełnych entuzjazmu eksperymentów. Jednym z takich działań eksperymentatorskich są te z wykorzystaniem balonu, takie jak Ilmari.
Ponieważ w naszej działalności coraz bardziej kierujemy się ku sprzętowi fabrycznemu, najwyższy czas stworzyć nowy rodzaj działalności na naszych częstotliwościach. Zakresy VHF-, UHF- i SHF- są specjalnie po to stworzone. Korzyści, to:
- Niski poziom szumu, jako że w przestrzeni szum się zmniejsza
- Anteny kierunkowe są mniejsze, bardziej wydajne
- jest bardzo dużo PRZESTRZENI.
Balon eksperymentalny może być wyposażony w urządzenia do mierzenia temperatury powietrza, wysokości, ciśnienia atmosferycznego i in., tego typu pomiarów. To tylko niektóre możliwości. Najbardziej interesujące byłyby eksperymenty z różnymi czujnikami.
Podejście do tych eksperymentów ze strony przepisów, po rozwiązaniu wielu fundamentalnych kwestii, jest obecnie pozytywne. Na wypuszczenie balonu wymagane są zezwolenia ze strony:
a) organizacji regulacji częstotliwości radiowych (Finnish Communications Regulatory Authority FICORA.FI- od 2002),
b) Fińskich Władz Lotniczych.
FICORA chce znać: częstotliwość, moc, modulację, i rodzaj anteny nadajnika. Ponadto miejsce startu i planowany czas lotu.
Teren eksperymentu musi gwarantować, że balon nie wyleci poza granice kraju. Zapewni to wypuszczenie balonu wystarczająco daleko od granic.
Alternatywą jest wyposażenie balonu w urządzenie (odbiornik i ładunek detonujący), który rozerwie balon tak, że ładunek można będzie ściągnąć w dół na życzenie. W pierwszym przypadku od miejsca startowego do granicy musi być przynajmniej 100-150km, dodatkowo należy wziąć pod uwagę kierunek wiatru. Aktualne dane dotyczące wiatru można otrzymać od meteorologów portów lotniczych.
Wymaga się zezwolenia FAA/koordynacji ATC w celu zapewnienia bezpieczeństwa dla lotnictwa komercyjnego. Wniosek o pozwolenie wymaga uwzględnienia informacji na temat masy ładunku, rozmiaru fizycznego, czasu i miejsca startu, ponadto określenie, jakie urządzenia niesie balon. Każde podanie o start jest traktowane, jako przypadek indywidualny.
Moim życzeniem, jest, aby wola przeprowadzania tego rodzaju eksperymentów rozprzestrzeniała się we wszystkich innych regionach Finlandii. Np. Jyväskylän i Tampere mogłyby być miejscami startu balonu.
Czy wśród grona czytelniczego byliby jacyś wpływowi ludzie, z których pomocą moglibyśmy pozyskać części niezbędne do przeprowadzania tych eksperymentów w odrobinę niższej cenie?.. Wola eksperymentowania istnieje szczególnie w przypadku nawigacji.
Co do wydatków: na przykład balony Peritex kosztują 13 marek (400g) lub 35 marek (800g), pozwolenie radiowe 15 marek, izolacja sprzętu i inne materiały ok. 10 marek. Ponadto pozostaje koszt samego sprzętu. Bezpośrednie koszty startu z Jyväskylän wyniosły ok. 70 marek.
Szczególnie chciałbym podziękować wszystkim tym, którzy pomogli w osiągnięciu sukcesów w starcie Ilmari-I 28 maja 1967: Oy AGA Ab za ofiarowane paliwo, za pożyczenie butli ciśnieniowej i niezbędny sprzęt. Różnym gałęziom administracji za ich wsparcie, i wszystkim tym kolegom krótkofalowcom, którzy asystowali przy starcie lub pozostawali w swoich domach monitorując i pisząc raporty z miejsca zamieszkania.

Pauli Töyrylä
(źródło: SRAL member magazine - Nr 7, sierpień 1967)

Ilmari-II (1968-05-23)

  • przemiennik: uplink: 432.3 MHz ą 150 kHz, downlink: 145.6 MHz, 1W PeP linear
  • Beacon I: 145.982 MHz 50 mW A1
  • Beacon II: 28.715 MHz 50 mW A1
  • Start 23 maja 1968 r. o godz. 12:05 czasu lokalnego z Tampere.
  • Słyszany do godz. 13:30. Dzięki przemiennikowi przeprowadzono wiele łączności przez radioamatorów z Finlandii i Szwecji.
  • Odnaleziony po roku w regionie Padasjoki Vesijako.

Ilmari-III (1969-05-25)

  • Przemiennik: uplink: 432.3 MHz ą 150 kHz, downlink: 145.6 MHz, 0.5W PeP
  • Beacon I: 145.860 MHz 50 mW A1
  • Beacon II: 3.573 MHz 50 mW A1
  • Start 25 maja 1969 r. o godz. 12:10 z obserwatorium w Jokioinen
  • Odnaleziony 7km na południe od Somero.

Ilmari-IV (1969-06-29)

  • Ilmari-I/III - parametry techniczne lotu jak w poprzednich startach.
  • Start 29 czerwca 1969 r. o godz. 12:00 z Jokioinen
W czasie lotu Ilmari IV planowano dodanie odbiornika na 1296.86 MHz. Plany nigdy nie zostały zmaterializowane.
W tym czasie planowano również wspólny, równoczesny lot z niemieckim ARTOB. Chciano tym samym zbudować rodzaj radiowego mostu pomiędzy Finlandią a Niemcami.

Ilmari-V (1970-07-12)

  • Ilmari-I/III - parametry techniczne lotu jak w poprzednich startach.
  • Beacon I: 145.863 MHz 50 mW A1 (zmiana częstotliwości)
  • Start 12 lipca 1970 r. o godz. 12:37
  • Odnaleziony w okolicach Lammi

Ilmari-VI (1971-03-07)

  • Ilmari-II - parametry techniczne lotu jak w poprzednich startach.
  • Beacon II: 3.573 MHz 50 mW A1 (zmiana częstotliwości)
  • Start 7 marca 1971 r. o godz. 12:01 z terenu portu lotniczego w Kuopio Rissala
  • Odnaleziony około 0.5 km na wschód od Rekivaara

Ilmari-VII (1971-05-30)

  • Ilmari-III - parametry techniczne lotu jak w poprzednich startach.
  • Start 30 maja 1971 r. o godz. 11:00 z Jokioinen
  • Odnaleziony w okolicach miejscowości Pata, tylko 12 km na południe od miejsca startu w Jokioinen

Ilmari-VIII (1972-05-28)

  • Ilmari-III - parametry techniczne lotu jak w poprzednich startach.
  • Beacon II: 3.595 MHz 50 mW A1 (zmiana częstotliwości)
  • Start 28 maja 1972 r. o godz. 11:00 z Jokioinen

Ilari-IX (1973-09-09)

  • Beacon I: 145.525 MHz F2 (zmiana częstotliwości)
  • Beacon II: 3.575MHz 50 mW A1 (zmiana częstotliwości)

Ilmari-X (1975-05-25)

  • Start 25 maja 1975 r. o godz. 11:00
  • Sporo problemów z izolacja kapsuły w czasie lotu. Pod wpływem zimna baterie odmawiają posłuszeństwa i przemiennik przestaje pracować.

Ilmar-XI (1975-09-14)

  • Przemiennik: uplink: 432.3 MHz ą 150 kHz, downlink: 145.6 MHz, 0.5W PeP
  • Beacon I: 145.525 MHz F2
  • Beacon II: 3.573 MHz A1
  • Start 14 września 1975 r. o godz. 11:00 z Jokioinen

Ilmari-XII (1976-05-30)

  • Ilmari X - parametry techniczne lotu jak w poprzednich startach.
  • Masa ładunku 2550g!
  • Start 30 maja 1976 r. o godz. 11:00 z Jokioinen
  • Silny południowo wschodni wiatr zepchnął balon w kierunku północnej Szwecji, gdzie ładunek został skutecznie podjęty i zwrócony do Finlandii.

Ilmari-XIII (1975-08-29)

  • Ilmari X - parametry techniczne lotu jak w poprzednich startach.
  • Start 29 sierpnia 1976 r. o godz. 11:00 z Jokioinen

Ilmari-XIV (1976-05-30)

  • Start 30 maja 1976 r. z Jokioinen

Ilmari-XV (1977-06-12)

  • Ilmari X - parametry techniczne lotu jak w poprzednich startach.
  • Start 12 czerwca 1977 r. o godz. 11:00 z Jokioinen

Ilmari-XVI (1977-08-28)

  • Ilmari X - parametry techniczne lotu jak w poprzednich startach.
  • Start 28 sierpnia 1977 r. o godz. 10:00 z Jokioinen

Ilmari-XVII (1978-05-28)

  • Ilmari X - parametry techniczne lotu jak w poprzednich startach.
  • 12. lot zawierający ten sam przemiennik radioamatorski
  • Start 28 maja 1978 r. o godz. 10:00 z Jokioinen
  • Opadająca kapsuła wpadła do morza na południowy zachód od Helsinek. Początkowo myślano, iż ładunek został utracony. Odnaleziony po około miesiącu.
  • Elektronika została zniszczona pod wpływem kontaktu z wodą

Ilmari-XVIII (1979-09-09)

  • Ilmari-X - naprawiona i udoskonalona kapsuła
  • Start 9 września 1979 r. o godz. 11:00 z Hollola

Ilmari-XIX-? (1980-05-25)

  • Historia tego lotu nigdy nie została potwierdzona w dostępnych materiałach.

Przygoda z lotami w ramach Near Space trafiła do Stanów Zjednoczonych w roku 1987.

Dokładnie 15 sierpnia 1987 r. Bill Brown wystartował ze swoim pierwszym ładunkiem, który wyniósł sprzęt radioamatorski.
 

Zestaw składał się z:
- Beacon 2m CW
- Beacon ATV ID
Wówczas nie było mowy o przekazie "na żywo" ani użyciu odbiornika GPS.
 
Co ważne, głównym powodem startu pierwszej misji w USA były... urodziny Billa Browna. Miejscem startu było Findlay, OH.
 

Kroki milowe w rozwoju programu Near Space w USA

 1988/10/ 23 Bill Brown wyniósł przemiennik radioamatorski na 2m.
 

1989/01/21 Bill Brown - ATV - pierwsza czarno-biała kamera w przestrzeni Near Space.

1991/08 Bill Brown przygotowuje pierwszy artykuł dotyczący amatorskich lotów dla "73 Magazine"

1993/02/06 Pierwszy lot wynoszący sondę Loran-C, EOSS-10 (Denver, CO)

1993/05/02 Pierwsza kapsuła zawierająca odbiornik GPS, EOSS-12 (Denver, CO)

1993/05/20-22 Pierwsze sympozjum balonowe zorganizowane przez EOSS, (Denver, CO)

1993 Dave Mullinex przygotował pierwszy FAQ dotyczący amatorskiej eksploracji atmosfery

1994/02/27 Pierwszy pakiet z prędkościa 9600 baud wysłany z Near Space, HABET-2 (Des Moines, IA)

1994/11/12 Pierwsza udokumentowana wysokość za pomocą odbiornika GPS. SSOK-9 (Salina, KS). Osiągnięta wysokość to 34000 metrów.

1997/05/11 Pierwsza rakieta wystrzelona z platformy Near Space, Space Launch-1, (Hampstead, NC).

1998/10/10 Pierwszy przekaz na żywo(SSTV) z przestrzeni Near Space, KNSP Flight 98D. Użyto Kenwood Visual Communicator, VC-H1

2001/11/17 Pierwszy zapis video od startu, aż po lądowanie, TV01H (Boise,ID)

1991 Bill Brown wysyła pierwszy przemiennik cross band (440 uplink 2m downlink) (Peterborough, NH).

Program Near Space w Polsce

Od kwietnia 2005 roku Program Near Space realizowany jest przez Zespół Copernicus Project.

Pierwsza w Polsce konferencja Near Space